Het thema brandveiligheid staat helaas niet altijd even hoog op de agenda bij de (her)ontwikkeling van gebouwen. Reden voor Installatie360 om een Ronde Tafel Sessie te organiseren over dit topic. Samen met een aantal specialisten bespreken we de uitdagingen en worden interessante suggesties gedaan om het bewustzijn te verhogen en de kwaliteit van de montage van brandwerende oplossingen te verbeteren.
Hoe is het algemeen bewustzijn van het thema brandveiligheid in de markt? Het is volgens Luc Dockx van KBS Systems een beetje afhankelijk van de eindklant en de mate waarin ze betrokken zijn. “Daarin is duidelijk onderscheid tussen de industrie en de bouwwereld; de approach is totaal verschillend. Er zijn mensen die heel veel geven om veiligheid en andere die het doen omdat het een verplichting is. Dus, is het een ‘hot item’? Voor de een wel, voor de ander (veel) minder.” Pascal Place van Nexans: “Het wordt ook volgens productcategorie anders bekeken. Een kabel bijvoorbeeld, die vervoert toch alleen maar een beetje stroom, maar brengt voor de rest niet veel bij? Dat horen we helaas veel te vaak.”
Grijze zone
Door de diverse branden van de afgelopen jaren is het bewustzijn wel verbeterd, meent Sliman Azougagh van Mulcol. “Maar het bewustzijn kan nog veel meer in de ontwerpfase worden meegenomen. Er wordt steeds te laat in de bouwkolom over nagedacht. Vaak zijn ze al een bepaalde fase voorbij en wordt nog naar een oplossing gezocht. Een gemiste kans. Het thema brandveiligheid zou naar voren getrokken moeten worden.” Volgens Pascal Place heeft dat ook te maken met de lastenboeken: “Veel lastenboeken worden jarenlang steeds opnieuw gecopy-pastet en verwijzen daardoor nog steeds naar oude normen enz. Dan gaan ze bouwen en beginnen de problemen.” Dimitri Maene van Isolatec: “Veel lastenboeken schrijven ook naar doorvoeringen van HVAC bijvoorbeeld gewoon maar ‘iets’ voor, zo van ‘het moet 120 minuten zijn en trekt uwe plan maar’. De doorvoering hoeft niet op een bepaald merk of type voorgeschreven te worden, daar moet een installatiebedrijf zijn vrijheid in hebben. Maar die ‘luchtige aanpak’ duidt er voor mij wel op dat studiebureaus en ingenieurs er te weinig mee bezig zijn en er niet voldoende van op de hoogte zijn.” Luc Dockx: “Ik denk dat veel mensen die bezig zijn met lastenboeken schrijven geen idee hebben wat men tegenkomt op gebied van brandcompartimentering. De realiteit is totaal verschillend met wat in de boeken staat.” Omar Zarioh van Vincotte vult aan: “Het is vooral een grijze zone. Als ze een lot van de aanbesteding uitleveren, gaan ze kijken naar HVAC, elektriciteit, ruwbouw, enz. Het geheel doorvoeringen zit eigenlijk vervat in een van die delen, ofwel bij elektriciteit ofwel bij HVAC. Er is geen wettelijke conditie die bepaalt dat een geaccrediteerde firma deze zaken moet realiseren.”
Praktijk is anders
Het gebrek aan zo’n wettelijke bepaling in België zorgt volgens Hugo van Keymeulen van Gyproc-Saint Gobain Construction Products Belgium voor grote problemen. “Als een doorvoering niet correct wordt uitgevoerd, zoals de fabrikant van die doorvoering dit voorschrijft, dan is er iets mis aan de compartimentering. Daar wringt in België een hele grote schoen. Je hebt de technische nota van het WTCB over de doorvoeringen die een aantal typeoplossingen naar voren schuift, maar die is zeer beperkt. De praktijk op de werf is vaak anders met als gevolg dat een doorvoering niet correct wordt uitgevoerd.” Volgens Luc Dockx is dit ook een budgetair probleem. “In de aanbesteding is meestal niets gespecificeerd over doorvoeringen, alleen een som van het geheel, zonder enig idee van de hoeveelheid vierkante meters. Daarom refereerde ik aan de industrie waar het veel beter geregeld en begroot wordt. Dat geldt ook voor BIM projecten, maar de burgerlijke bouw in het algemeen, de pure bouwkunde, blijft een probleem.” Sliman Azougagh: “Zeker in bestaande gebouwen die opnieuw voorzien worden van brandscheidingen en doorvoeringen stelt zich het probleem. In nieuwbouw kun je dat nog redelijk overzien en bepalen waar je doorvoeringen wilt aanbrengen, in renovatie is dat vaak een probleem.” Luc Dockx: “Oudere gebouwen zijn meestal niet conform wetgeving, zodat je standaard oplossingen vaak niet kunt toepassen. Aan eenieder de taak een oplossing te voorzien in functie van het aanbod op de markt, waarbij de brandweerstand gegarandeerd moet worden door een officieel rapport. Dat is vaak een zeer groot probleem.”
Gelijkwaardigheid
Hugo van Keymeulen: “Firma’s doen vaak inspanningen om toch wel geattesteerde kwaliteit aan te bieden. Probleem is dat de realiteit op de werf vaak niet overeenstemt met hetgeen getest is. Hier ligt ook een taak voor de overheid. Je kan niet voor elke situatie op alle werven in België (of zelfs Europa) een rapport of technisch advies (classificatiedocumenten) voorzien. Dan zou je als overheid moeten kunnen zeggen dat een bureau zoals Vincotte de situatie mag gaan beoordelen.” Dimitri Maene: “Er moeten ook mogelijkheden zijn voor fabrikanten van systemen om zaken individueel te gaan bekijken en beoordelen of het veilig is op basis van gelijkwaardigheid, zoals in Nederland mogelijk is.” Hugo van Keymeulen: “Dat kan helaas niet in België, maar is inderdaad een van de punten waarin de overheid toeschikkelijker zou moeten zijn. Misschien zijn Nederlanders niet zo dom als we denken,” lacht hij. “Een ander probleem dat door de overheid opgelost moet worden, is als buitenlandse architecten een ontwerp maken voor gebouwen in België volgens de Europese normen omtrent brandwerendheid. Als het ontwerp eenmaal gereed is, moet het door een Belgisch bureau volledig terug gerekend worden volgens de Belgische normen van brandwerendheid. Het Havenhuis in Antwerpen heeft daardoor een pak meer geld gekost en dat geldt voor vele projecten.”
15 bladzijden
Ik hoor problemen, grijze zone, meerprijs, enz. maar we hebben nog geen enkele oplossing op tafel gebracht, merkt Aubain Lequeu van Anpi op. “Mijn zoon is architect in Australië. De wetgeving over brandveiligheid is daar een document met een inhoud van 15 bladzijden voor een land dat 25 keer zo groot is als België. Tijdens de bouw wordt er twee keer gecontroleerd: in het midden en aan het einde. Als we die 360 bladzijden van de Belgische normen nu eens terugbrengen naar 15 bladzijden, wordt het voor iedereen gemakkelijker.” Hugo van Keymeulen: “Het is een politieke beslissing en met brandveiligheid ga je geen stemmen verdienen. Het brengt niet op, dus ligt de politiek er niet wakker van. Vereenvoudigen is inderdaad een heel belangrijk punt en dan het liefst gelijktrekken op Europees vlak.” Geert Ballet van Trayco: “Vergeet ook de lobby van grote fabrikanten niet. Het is een politiek spel dat overal gespeeld wordt. Als je kijkt naar Duitsland, die schermt ook zijn markt af. Testen uitgevoerd in Tsjechië zijn bijvoorbeeld in Duitsland niet van toepassing. In Nederland, in België is het overal hetzelfde.”
Rem op innovatie
De complexiteit van de normen maakt het volgens Geert Ballet zeer moeilijk om innovatief te zijn. Hugo van Keymeulen kan dat bevestigen en vult aan: “Als we blijven vasthouden aan een aantal primaire zaken die gebaseerd zijn op een brand in 1964 hier in België, dan zijn we niet goed bezig. Innovatie wordt geremd door een oubollige wetgeving. Die moet vernieuwd worden. We moeten er niet alleen 15 bladzijden van maken, maar ook herschrijven en baseren op de huidige feiten.” Geert Ballet: “Ook de druk op de markt remt de innovatie. De meeste producenten kijken vandaag hoe ze iets goedkoper kunnen maken in plaats van beter, omdat er zodanig veel druk ligt op de markt. De Belgische installatiemarkt lijkt soms nogal opportunistisch: de focus ligt al te veel op het eindcijfer onderaan de factuur zonder rekening te houden met de aangeboden meerwaarde qua brandveiligheid.” Patrick Janssens van Colt International ziet een opvallend verschil in de regelgeving van actieve en passieve brandveiligheid. “Bij actieve systemen moet je beantwoorden aan de normen. Punt aan de lijn. Afwijken kan, maar dan zal je een aanvraag moeten indienen. Dat geeft toch iets meer duidelijkheid.”
Kennis
Geert Ballet: “Het zou al een mooie stap vooruit zijn als installaties uitgevoerd worden zoals voorgeschreven, maar ook dat gebeurt vaak niet. Genoeg voorbeelden van producten die heel mooi uitgeschreven zijn, van hoe iets gemonteerd moet worden, maar als je ter plaatse gaat kijken, dan…” Steven Gabriel van Promat: “Een correcte opleiding voor hoe zaken gemonteerd worden, is het grootste probleem momenteel. Fabrikanten van brandwerende en –vertragende producten zijn volop bezig om de bewustmaking bij installateurs te verhogen door opleidingen aan te bieden.” Dimitri Maene: “Ik denk dat het inderdaad al te veel voorkomt dat de plaatser in de praktijk op de werf niet voldoende kennis heeft en zelden goed gebriefd wordt. Er wordt een product uit de camionet gehaald en als het niet helemaal blijkt te passen, wordt de rest van het gat ‘gewoon’ met PUR gedicht zijn. Het gebeurt!” Luc Dockx: “We moeten niet vergeten dat mensen fouten kunnen maken.” Aubain Lequeu: “Een van de problemen op de werf zelf is dat nergens op de muur staat geschreven aan welke eis voor brandwerendheid deze moet voldoen. Het staat alleen op het plan. En voor vloeren is het nog erger, daarover wordt zelfs in het plan vaak niets gemeld.”
Apart lot
Luc Dockx: “Als je als installateur rechtstreeks voor de eindklant werkt, wordt meer en meer gevraagd naar een attest achteraf, waarin wordt gesteld dat de zaken conform zijn uitgevoerd. Mocht later blijken dat het niet zo is uitgevoerd, komen ze bij je terug en heb je een probleem. Het probleem vandaag is dat de elektrieker de kabels trekt, de HVAC man de kanalen plaatst en de loodgieter de buizen, maar niemand van die drie is geïnteresseerd om die gaten te dichten. Brandcompartimentering moet daarom als apart lot worden uitbesteed, dan voorkom je dit soort problemen.” Omar Zarioh ziet een apart lot voor brandveiligheid ook wel zitten, zodat het al in de ontwerpfase goed wordt mee opgenomen. Hugo van Keymeulen: “Als brandveiligheid in een apart lot is vervat, kan het (beter) worden begroot en weet de bouwheer dat hij daarvoor moet betalen.” Maar dan nog is kennis en bewustwording een grote uitdaging, zegt Steven Gabriel. “Schuim heeft in principe een hele kleine toepassing, maar wordt voor alles gebruikt.” Sliman Azougagh: “Het is de taak van fabrikanten om marktpartijen te voorzien van de juiste informatie en dit geldt niet enkel voor de eindverwerker van de producten. Ook bij de keurende instanties zal het kennisniveau verhoogd moeten worden.”
Nooit 100% conform
Het plaatsingsbedrijf dat de zaak correct wil oppakken en daar een prijs opplakt, is altijd te duur, meent Hugo van Keymeulen. “Daar wordt vandaag op bezuinigd en dan is het resultaat achteraf niet meer conform. Het is de taak van de bouwheer en zijn aangestelde architect om dat in het oog te houden.” En aan ons als fabrikanten om in praktische oplossingen oplossingen te voorzien, zodanig dat de kans op fouten afneemt, voegt Sliman Azougagh toe. “Al zal je een doorvoering nooit 100% conform rapport kunnen uitvoeren, maar moet je daar wel naar streven.” Het meest conforme zal de actieve beveiliging zijn van installaties, meent Luc Dockx. Patrick Janssens: “We zouden veel liever zien dat actieve installaties gekeurd worden op een goede werking, dit om cowboys buitenspel te zetten.” Omar Zarioh: “Het probleem bij actieve installaties en zeker bij ontroking manifesteert zich eigenlijk bij de koppeling tussen branddetectie en de installatie. Die is er vaak niet of werkt niet correct. En net zoals bij passieve brandveiligheid, kan een sprinklerleiding gewoon door de loodgieter geïnstalleerd worden. In Nederland is dat niet mogelijk en moet het door een gecertificeerd bedrijf gebeuren.”
Volgens Geert Ballet is er een mentaliteitsverandering nodig. “De beroepsfierheid is vandaag soms ver te zoeken. Dat komt ook omdat overal op bezuinigd wordt. Op brandveiligheid mag je niet besparen; het gaat om mensenlevens. Iedereen moet erachter staan dat installaties correct gebeuren en zich bewust zijn van het daaraan gekoppelde kostenplaatje.” Dimitri Maene is daar volledig mee akkoord: “Als je ziet wat er op markt komt aan goedkope rommel, wat heel beperkt is getest, dat is zorgelijk. If you pay peanuts, you get monkeys.” Maak gebruik van de kennis van specialisten om je te laten begeleiden, zowel naar ontwerp als in uitvoering. “Positief is in ieder geval dat er steeds meer over gesproken wordt,” zegt Steven Gabriel. “Er komt steeds meer bewustwording.”